पर्यटकको आकर्षण गन्तव्य बागद्वार

हरिराम भेटुवाल
काठमाडौंँ, १० असार । शिवपुरी नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्जमा अवस्थित बागद्वार पर्यटनको आकर्षण गन्तव्य बन्दै गएको छ ।

हरेक वर्ष चैत महिनाको अन्तिम दिन र नयाँ वर्षको प्राररम्भमा मेला लाग्ने सो स्थानमा शनिबार तथा विभिन्न सार्वजनिक बिदा तथा आफूलाई अनुकूल हुने समयमा आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरू पदयात्रा गर्न जान्छन् । रमणीय समशीतोष्ण हावापानी भएको पवित्र धार्मिकस्थल वाग्द्वार समुद्री सतहबाट दुई हजार चार सय ९० मिटरका उचाइमा रहेको छ ।

पवित्र बागमती नदीको उद्गमस्थल तथा मुहान वाग्द्वारबाट कलकल बगेको पानी पिउनाले शिवपुरी क्षेत्र पुग्ने जो कोही पनि थकाइ मेटेर आनन्द अनुभूति गर्ने गर्छ । बुढानिलकण्ठ मन्दिरबाट चार घन्टा उत्तर पदयात्रा गरेपछि पवित्र धार्मिकस्थल वाग्द्वार पुगिन्छ ।

सत्ययुगमा कुनै बेला कैलाशपति शिवले देवताहरूका सभामा कुनै प्रसङ्गमा हाँसो थाम्न नसकेर मुख (वाक्) बाट पानी निस्केर बगेको नदी नै वाग्मती बनेर बगेको हिमवत्खण्डमा वर्णन पाइन्छ । वाग्द्वारमा पूजा गरी बस्ने ऋषि सत्यानन्द शिवाचार्य ‘वाग्द्वार बाबा’ हिरण्यकशिपुपलाई बध गरी शीतलता खोज्दै आउने क्रममा नरसिंहावतार विष्णु बसेका स्थान भएकाले शिवपुरी क्षेत्रलाई मृगेन्द्रशिखर पनि भनिने बताउनुहुन्छ ।

बुढानिलकण्ठ र गोकर्णेश्वर नगरपालिका मिलेर विभिन्न भौतिक संरचना बनाएको जनाउँदै बूढानिलकण्ठ नगरपालिकाका उपप्रमुख अनिता लामा आगामी बजेटमा सो स्थलको विकासका लागि के गर्न सकिन्छ भनी आफूहरू पदयात्रामा गएको जानकारी दिनुभयो ।
काठमाडौंँ उपत्यकाबाट हरियाली दृश्य देखिने शिवपुरी नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्जको हावापानी, भूबनोट तथा जैविक विविधताले जसलाई पनि मनमोहित बनाउँछ ।

शिवपुरी काठमाडौंँको खानेपानी आपूर्तिको मुख्य क्षेत्र हो । दुई हजार ७३२ मिटर उचाइको शिवपुरी पिक रहेको छ। जङ्गलयुक्त शिवपुरी क्षेत्र काठमाडौँ उपत्यकावासीको फोक्सो नै मानिन्छ । वागद्वार जाने बाटामा देखिन विभिन्न वनस्पति र हरियाली वातावरणले शीतलता प्रदान गर्छ । निकुञ्जमा चराचुरुङ्गी तथा बँदेल, वानर, ध्वाँसे चितुवा, जङ्गली बिरालो आदि पाइन्छ ।

शिवपुरी क्षेत्रमा तिन सय १८ किसिमका चरा, एक सय दुई किसिमका पुतली र एक सय २९ किसिमका च्याउ पाइने निकुञ्जको वइभसाइटमा बताइएको छ । निकुञ्जभित्र जामाचो, वाग्द्वार, विष्णुदार, तारेभिर, नागी गुम्बा, तारकेश्वर आदि विभिन्न प्राकृतिक, धार्मिक तीर्थस्थल छन् । निकुञ्जमा नौ वर्ष काम गर्नुभएका पूर्वसिनियर गेमस्काउट केशवराज भेटवाल ऋर्षिमहर्षि, ज्ञानी, सन्तहरूले तपस्या गरेको ठाउँ शिवपुरी पर्यावरण र पर्यटनका हिसाबले महत्त्वपूर्ण स्थान रहेको जानकारी दिनुभयो । यहाँको फोहरमैला र पदमार्ग व्यवस्थापनमा निकुञ्जको ध्यान जानुपर्ने बताउनु भयो । उहाँका अनुसार लाङ्टाङ, दोर्जेलाक्पा, याङ्ग्री, गोसाईँकुण्ड र सूर्यकुण्डको चुचुरो र काठमाडौँ उपत्यकाका अवलोकनका लागि त्यहाँ दृश्यावलोकनस्तम्भ निर्माण गर्नुपर्छ ।

पदयात्राका क्रममा भेटिनुभएका नेकपा (एमाले) काठमाडौँका अध्यक्ष दीपक निरौलाले सिङ्गो काठमाडौँलाई जीवन्त बनाउने शिवपुरी क्षेत्रको जगेर्ना गर्न र स्वच्छ बनाउन हरेक क्षेत्रबाट संयुक्त काम हुनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । बूढानिलकण्ठ क्षेत्रमा पत्रकारिता गरिरहनुभएका पत्रकार पुण्यराज पुडासैनी बुढानिलकण्ठ नगरपालिकाको शिरमा रहेको पावन शिवपुरी पर्वत र त्यसको मुटुमा रहेको वाग्द्वारको प्रवद्र्धनले नगरको पर्यटन विकासमा भूमिका खेल्न सक्ने बताउँदै देशविदेशका पर्यटकको आकर्षण वाग्द्वारको विकास विशेष योजना निर्माण गर्नुपर्ने सुझाव दिनुभयो ।

हरेक महिना उहाँ र अर्का पत्रकार आशिष गुरागाईँले पदयात्रामार्फत ‘बुस्टिङ बुढानिलकण्ठ’ अभियान चलाइरहनुभएको छ । सो अभियानअन्तर्गत गत वर्ष चैतको अन्त्यमा पत्रकार र वैशाखमा प्रधानाध्यापकहरूको पदयात्रा सम्पन्न भइसकेको र यही असारको अन्तिम हप्तामा उद्योग –व्यवसायीसम्मिलित पदयात्रा आयोजना गरिने बताइएको छ । बुढानिलकण्ठका विभिन्न धार्मिक तथा पर्यटकीयस्थललाई परिचित गराउने उद्देश्यले नागरिकस्तरमा कुनै सङ्घसंस्थासँग पनि आर्थिक–भौतिक सहयोग नलिई पदयात्रा कार्यक्रम आयोजना गरिएको पत्रकार गुरागाईँले जानकारी दिनुभयो ।